Tui sun ni tiang hi leilung ih a um tu minung pawl hi hnawi fawp dah lo kan um lo ding ti sela kan sim sual tuk lo ding ka zum. Tui hi ca a siar rero tu lak ah phei hi cun hnawi fawp dah lo kan um lo ding, Nui hnawi ti fawp ih rak pi tling theh kan si. Leilung tlun ah kan nih Laimi lawng hi nau hnawi fawh aw-ter miphun kan si lo ti cu kan thei ciau ko ding. Asinan, mi burpi lak le mi lak ih nau hnawi fawh aw ter tam bik cu Laimi lawng kan si men ding ka zum.
Mi lian, mi ropi le ram chang kang pawl khal hin nau hnawi an fawh ter aw ve theh. Leilung tlun pumpi ih naute suak tam sawn hin nui hnawi an fawp, an fawh dan rei lam cu nau khat le khat a bang aw lo. America ram lian ah khin nau 75% (43% after 6 months) hnawi an fawh ve. Australia ram ah hin nau 86% (National Health Survey 2001) in nu hnawi an fawp. Laimi hi nau hnawi fawh ter aw tam bik 100% kan si ko nan nau hnawi fawh ih Si-Kan (discipline) nei lo bik kan si ding.
Kan falat lai ah cun kan hnawi/pawhte thamsak-awk cu sim loh a tuamnak Bra tiang hman mipa hmuh ter kan duh lovi kan zak theu. Asinan, pasal kan hun nei ih fa kan hrin ve te cun ar cang khuh awn rel vek bangin zo sim le fial khal tul hlah ‘permit’ ka nei zo ti pungsan in kan kiang kap khal zoh hna thiam nawn lon Pastor le pacang hmai khal ah a lang kau thei bik ih awngin nau hnawi kan fawh-aw ter men theu. Naute cu a sia a tha, a mawi le mawi lo thei thiam hrih lo a si ih a duh duh can ah hnawi a hlam/ngen theu ding nan a Nu in a pek dan (hnawi lang hiau hiau lovi pek dan) le hmun a thlir thiam a thupi zet. Hi hi tui nu a si rero pawl le a si lai ding kan fala pawl khalin kan theih ring ring a tha zet cu lo len cu na nau hnawi na fawh ter dan ih zirin zo vek na si ti mi nih an lo thei ding.
Australia ram ah mipa 30% le nunau 27% (Australia Smoking Statistic 2009 Report) in kuat kan fawp. Ni khatah cigarette 18 fawp bang sela kum khat ah cun 34,821 Millions tluk fawp kan si. Tobacco (kuak telin) zuartu pawlin kum khat sungih an pawisa ngah zat cu 30 millions a si ih cui mi umzia cu ni tin 80,000 hrawng an ngah tinak a si. Mirang kuat fawp pawl lakah kum 16-45 lak mi an tam bik, nunau le mipa kuak fawp zat hi an bang aw deuh thaw a si. Australia ram pumpi sungah 5.3 million kuat fawp an um nan kan nih Laimi vek ih Rail lu bang ih khu vut-von fawp cu hmuh ding an um lem lo. Si Bawi thiam pawl cun kuak a fawptu le a khu rak hip ngahtu hi an pum sungih a hna tuan dan a bangaw an ti. Cuiruangah a si Cozah hrek khat in mi burpi umnak lak ih kuak fawh an kham.
Ziang vek a si kha len, kuak fawh kan bang thei fawn si lo Human Rights len thil sual tuahnak hrangah cun a sual tawk fang in kan thei fawn si mi ram ih kan um sung hi cu kan ram ih kan fawh dan vek si lon kan kuak khu le kuak bul/cii duh duhnak ih hlawn men siang lovin mi burpi lak le mi inn kan lennak pawl khal ah ral ring te ih fawh kan thiam hi a thupi zet. Cuvek tho thoin, mi burpi lak ah nau hnawi kan pek tla len ral ring zet ih mi hmuh lon pek thiam a thupi zet. Nu hnawi tii a that danglam nak hrek khat pawl cu Zawhte in a thiar hlo thei lo, a bung thei fawn lo, suan so ta a tul lo, a hing/thing/uih thei lo, Fright ih ret a tul lo ih mi nih an fir/ru thei fawn lo, nau hrang ih rawl tha bik a si ih a Pa lungawi ter tu khal a si cih fawn!
No comments:
Post a Comment